آقا محمدخان در دربار کریم خان زند نفوذ بسیار داشت و اعتماد وکیل الرعایا را به خود جلب کرده بود. او از احوال دربار و ماجراهای سیاسی شیراز اطلاع داشت. آقا محمدخان پیش از مرگ کریم خان، به سرعت از ناخوش احوال بودن خان زند خبردار شد. او به اتفاق برادران و چند نفر دیگر از قاجاریه از منطقه فارس خارج شد و خود را با سختی به اصفهان و از آنجا به تهران رساند.
خود به همراه سیلمان دوم، پادشاه ایمیریتی (ولایتی در غرب گرجستان) رو به سمت جنوب کرد تا برای دفاع از تفلیس آماده شود. آقامحمدخان به همراه نیمی از نیروهایش، که ۳۵[۱۱۷] تا ۴۰[۱۱۸] هزار تن نوشتهاند، از ارس عبور کرد و به مواضع ایراکلی و سلیمان در جنوب تفلیس تاخت. ایراکلی، در حالی که بسیاری از بزرگان گرجی تنهایش گذاشته بودند، حدود ۵ هزار سرباز داشت که ۲ هزار تن از آنها تحت فرمان سلیمان بودند. آنها از خود مقاومت سختی نشان دادند و در دو روز اول نبرد، در نهم و دهم سپتامبر، نیروهای ایرانی را عقب راندند. کاخ آقا محمدخان قاجار دارای بخش های گوناگون از جمله عمارت دارالعماره، دارالحکومه، عمارت کلاه فرهنگی عباس خانی و سلسیان خانی می باشد و کلاه فرنگی در غرب آن بود و سرای پذیرایی حاکم استرآباد به حساب می آمد. یکی از جنجالیترین و بحث برانگیزترین شاهان معاصر ایران آقامحمدخان قاجار، بنیانگذار سلسله قاجاریه است.
- متن تحت Creative Commons Attribution-ShareAlike License در دسترس است؛ شرایط اضافی میتواند اعمال گردد.شرایط استفاده را برای جزئیات ببینید.
- (۱۱) سایکس، سرپرستی، تاریخ ایران، ترجمه محمدتقی فخرداعی گیلانی، تهران، وزارت فرهنگ، ۱۳۳۳ش.
- در همان خلال، دو دیپلمات فرانسوی، ژان گیلم بروژیره و گیلم آنتونین الیویه، به تهران آمده و با صدراعظم ملاقات کردند.
- خود به همراه سیلمان دوم، پادشاه ایمیریتی (ولایتی در غرب گرجستان) رو به سمت جنوب کرد تا برای دفاع از تفلیس آماده شود.
- هنگامی که پدر آقامحمدخان قاجار توسط جانشینان نادرشاه در جنگ شکست میخورد، آقامحمدخان قاجار را قبل از نوجوانی شکنجه و اخته میکنند.
دسته دیگری از سپاه نیز بخشهایی از گیلان و مازندران را به زیر سلطه خود درآوردند. بدین ترتیب، با بازگشت آقامحمدخان به تهران اهالی شهر بدون جنگ او را پذیرفتند. در همین زمان، هدایتاللهخان، والی فراری گیلان، با یاری روسها به آن ولایت برگشت که منجر به بازگشت آقامحمدخان به شمال شد. هدایتاللهخان که مقاومت را بیهوده میدید، دوباره فرار کرد و در راه کشته شد. در همین خلال، جعفرخان توسط صیدمرادخان زند برکنار شد و جنگ داخلی در میان زندیان درگرفت.
بهنوعی میتوان گفت که آقامحمدخان آخرین فاتح ایلیاتی ایران بود. بعد از او دیگر هیچ ایلی آنقدر قدرتمند نبود که جنگ داخلی در ایران راه بیاندازد. آقامحمدخان در دوره خودش تمام مدعیان را سرکوب میکند و وقتی در لشکرکشی به قفقاز کشته میشود، بعد از او هم انتقال قدرت به برادرزادهاش بدون دردسر چهره واقعی آغا محمدخان قاجار انجام میشود. این بهخاطر ثباتی است که او ایجاد کرده و این ثبات قائل به خودش نبود. در حالی که ثبات کریمخان یا نادرشاه افشار قائل به خودشان بود.
کتاب آموزش و نهادهای آموزشی دختران در دوره قاجار
بزرگان فارس به دلیل حمایتشان از سلسله قاجار پاداش گرفتند و افرادی که وظیفه داشتند بیگلربیگی جدید را در منصبش یاری برسانند، انتخاب شدند. سالهایی همراه با موفقیتهای بزرگ برای آقامحمدخان بودند. او در این زمان عراق عجم، اصفهان، تهران و گیلان را تحت سلطه خود آورده بود و جعفرخان زند را به شیراز عقب رانده بود؛ هرچند خودش را هنوز پادشاه اعلام نکرده بود اما عملاً به شاه ایران تبدیل شده بود. آقامحمدخان که او را در کودکی به دستور «علیقلی میرزا عادلشاه» برادرزادهٔ نادرشاه، خواجه کرده بودند، دارای حرمسرایی متشکل از هفده زن بود. درباریان و اطرافیان آقامحمدخان چنین وانمود میکردند که نمیدانند شهریار قاجار، خواجه است. آقامحمدخان تیراندازی، سوارکاری و خواندن و نوشتن و حفظ کردن قرآن را نزد مادرش جیران خانم فراگرفت.
خان قاجار بهجای اینکه دستور بازداشت آن سه نفر را بدهد، اجازه داد آنها یک شب دیگر، کار خود را ادامه دهند. آنها نیز از ترس جان خود، شب هنگام به بستر شاه حمله کردند و او را با دشنه به قتل رساندند. زنانی که نزد شاه محبوبتر بودند نیز با دستور شاه از خانه و زندگی جداگانه برخوردار میشدند. علاوه بر مراقبت از زنان در برابر مردان حرم، فاش کردن اسرار سیاسی برای حفاظت از امنیت زنان حرم سبب میشد زنان دچار ترس شوند و حتی در هنگام بیرون رفتن از حرم، برای مراقبت از خود چارهاندیشی کنند. میخواستم از شما خواهش کنم در مورد تاریخ مرگ اقا محمد خان و تاریخ تاج گذاری خانبابا جهانبانی(فتحعلی شاه) سوال کنم زیرا در این مورد در کتاب خواجه تاجدار توضیحات عکس یکدیگر داده شده.
قاتلان آقامحمدخان نیز که در ربیعالاول ۱۲۱۲ق/اوت ۱۷۹۷م دستگیر شده بودند، به زشتترین صورت (جدا کردن مفاصل و سوزاندن آنها) به دستور شاه تازه بر تخت نشسته کیفر شدند. آقا محمدخان قاجار در سال ۱۲۰۳ هجری قمری با سپاهیان زند در هزاربیضا روبهرو شد و پایتخت زندیه را محاصره کرد. او با حاج ابراهیم خان کلانتر، ارتباط مخفیانه برقرار کرد و با همراهی او شیراز را به تصرف خود درآورد. حاج ابراهیم خان کلانتر دروازههای شهر را به روی لطفعلی خان زند بست و او را به شهر راه نداد.